Οι "προϊστορικές" συλλογές του Εθνικού Μουσείου, με αντικείμενα από πολιτισμούς όπως ο Νεολιθικός, ο Κυκλαδικός και ο Μυκηναϊκός, μας φέρνουν κοντά στους δημιουργούς μας μιλούν για το νεολιθικό αγρότη και κτηνοτρόφο, νοικοκύρη στο σπίτι και στο χωράφι του, το νεολιθικό αγγειοπλάστη, που για πρώτη φορά φτιάχνει μόνος με τα χέρια του, από χώμα και νερό, τα σκεύη και τα αντικείμενα της καθημερινής του ζωής και τα στολίζει με ευαισθησία.
Μας μιλούν για τον Κυκλαδίτη, το ριψοκίνδυνο ναυτικό, τον καραβοκύρη, τον πραματευτή, το χαλκουργό και τον ψαρά, που σέβεται και τιμά τους νεκρούς του και δημιουργεί γι' αυτούς αριστουργήματα τέχνης, σκαλίζοντας το παριανό μάρμαρο και δίνοντας μέσα από τη σμιλεμένη διαφάνειά του, μοναδικής ομορφιάς ολοζώντανες ανθρώπινες φιγούρες. Μας μιλούν ακόμη, για το χρυσοστόλιστο Μυκηναίο βασιλιά, τον πλούσιο Αχαιό, γαιοκτήμονα και έμπορο, το Μυκηναίο στρατιώτη, που είναι ο αγρότης, ο κτηνοτρόφος, ο βιοτέχνης και αυτός που χτίζει για τους άρχοντές του πλούσια παλάτια και ισχυρά απόρθητα φρούρια. Μας μιλούν έπειτα, για τους σχολαστικούς γραφείς των πινακίδων, για τον κόσμο του Ομήρου και τους ήρωες Αχαιούς, που με τους στόλους τους εκστρατεύουν στη μακρινή Τροία. Μας μιλούν τέλος, για το Μυκηναϊκό Πολιτισμό, από τους πρώτους μεγάλους και σύνθετους πολιτισμούς που άνθησαν στην Ευρώπη.
Με βάση τις παραπάνω σκέψεις, γύρω από τη θεώρηση των έργων της αρχαίας τέχνης, παρουσιάζουμε στο βιβλίο αυτό τη Νεολιθική και την Κυκλαδική συλλογή του Εθνικού Μουσείου. Στόχος του βιβλίου είναι να φέρει πιο κοντά μας τους μακρινούς αυτούς πολιτισμούς, και να μας δώσει έτσι τη δυνατότητα βήμα με βήμα, έργο με έργο, να ερμηνεύσουμε τις αντιλήψεις των λαών και των ανθρώπων μέσα από τα δημιουργήματά τους.
Γι' αυτό και θεωρήθηκε σκόπιμο και απαραίτητο, παράλληλα με την παρουσίαση και την περιγραφή χαρακτηριστικών εκθεμάτων, να αναλυθούν συνοπτικά οι περίοδοι και τα χαρακτηριστικά του Νεολιθικού και του Κυκλαδικού Πολιτισμού, και να γίνει αναφορά στην οικιστική, στα εργαλεία και τα όπλα, στα αγγεία και τα σκεύη καθημερινής χρήσης και στα άλλα ποικίλα καλλιτεχνικά δημιουργήματα λατρείας και στολισμού.